‘Dementie is een steeds groter maatschappelijk probleem en in 2050 waarschijnlijk doodsoorzaak nummer één in Nederland.’ Harm Oppers, programmaleider bij PSV Foundation laat met een krachtig statement zien waarom de noodzaak om aandacht aan dementie te besteden groot is. De PSV Foundation is mede daarom in samenwerking met Alzheimer Nederland, Vitalis WoonZorg Groep, TU Eindhoven en Fontys Hogescholen ‘Tikkie Terug’ gestart. Een programma dat als doel heeft mensen met dementie zo lang mogelijk deel te laten nemen aan de maatschappij.
Hoofdrol
Waar het Philips Stadion normaal gesproken wordt bemand door gespannen voetballiefhebbers, grijpt op de tweede dinsdag van september een groep mensen met dementie de hoofdrol. Het stadion van PSV ontvangt tien deelnemers, een aantal vrijwilligers en één zorgmedewerker, die door middel van foto’s, geluidsfragmenten en video’s – met name gericht op voetbal – herinneringen op proberen te halen. Begeleider Oppers zet het clublied van PSV aan en ziet dat iedereen enthousiast begint mee te zingen. Als het clublied is afgelopen, vraagt vrijwilliger Annelies Hellings de groep om mee te doen met bewegingsoefeningen, die zijn opgenomen in het programma ‘Tikkie Terug’.
Trainingssessie
Om de deelnemers adequaat te kunnen begeleiden, heeft zij, net als een aantal PSV Foundation-vrijwilligers eerder al een training gevolgd. “De training is een onderdeel van het programma dementievriendelijk stadion”, vertelt Oppers. “We proberen hier handvatten te geven over hoe je het beste kunt omgaan met mensen met dementie. Uiteindelijk streven we ernaar dat al onze medewerkers de training gaan volgen”, zegt hij. Dat is noodzakelijk vindt Oppers en met hem Ivonne Berkers en Petra Raijakkers. Zij begeleidden de trainingssessie ‘Samen Dementievriendelijk’, die voor de eerste Tikkie Terug-bijeenkomst gehouden werd.
Tijdens de sessie ontvingen deelnemers veel informatie over de verschillende vormen van dementie, zoals alzheimer. Ook werden er casussen besproken, bijvoorbeeld over hoe je het beste kunt reageren op iemand die lijdt aan dementie. Vrijwilliger Loek Weimar heeft daar ervaring mee. Met een voorbeeld beaamt hij dat juist die omgang soms zo moeilijk is. "Ik heb iemand in mijn familie die dementie heeft en voor haar kocht ik ooit een product dat in de aanbieding was. Toen ze zag dat het nog maar beperkt houdbaar was, dacht ze dat ik haar wilde vergiftigen”, vertelt Weimar. Om de vrijwilligers aan het denken te zetten, kroop Berkers bij de training in de rol van het familielid. “Je probeert mij te vergiftigen”, zegt ze. “Ja, dat probeer ik al twintig jaar”, grapt een deelnemer. Berkers doet alsof ze in paniek raakt. "Zie je wel, je probeert mij te vergiftigen." "Nee hoor, kijk maar naar de datum”, zegt Hellings. “Je kan het gewoon nog eten”, vult ze aan en Berkers kalmeert.
Programmadag
De opgedane ervaringen lijken bij het officiële programma in het stadion effect te hebben. Als Hellings’ bewegingsoefeningen erop zitten, gaan alle deelnemers zonder te morren zitten. Op de tafel heeft Hellings ondertussen een stapel foto’s van het Philips Stadion gelegd. “Wie is hier al een keer eerder geweest?”, vraagt ze. Deelnemer Gerry steekt haar hand op. “Niet doorvertellen hoor, maar vroeger heb ik eens een grassprietje van de middenstip meegenomen”, zegt ze lachend.
Indrukwekkend
Voor de groep is dat het sein om naar de grasmat te lopen. “Het is hier echt heel mooi”, zegt Gerry. “Het is heel bijzonder om zo dichtbij het veld te staan”, vult één van de andere deelnemers aan. “Ik heb drie jaar geleden een rondleiding gehad. Dat was een hele leuke dag. Die herinneringen komen nu weer allemaal naar boven.” Ook dat is één van de doelen die Tikkie Terug nastreeft. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt namelijk dat het ophalen van herinneringen goed is voor de hersenen van mensen die dementie hebben. “Er was een man die bij de eerste pilotbijeenkomst vooral aan het slapen was”, zegt Harry Lubse, oud-voetballer en ambassadeur van de PSV Foundation. Ook hij is betrokken bij het project. “Hoe vaker die man kwam, hoe langer hij wakker bleef. Je zag de progressie gewoon. Het doet echt iets om herinneringen op te halen. Een familielid van een deelneemster vertelde laatst zelfs dat ze helemaal euforisch was toen ze terugkwam. Het voegt echt iets aan hun week toe”, aldus Lubse.
De oud-PSV’er poseert ondertussen een laatste keer op een groepsfoto die gemaakt wordt ter afsluiting van de eerste bijeenkomst. Terug in de zaal zet Oppers nog één keer de muziek aan. Op speciaal verzoek van deelnemer Jan is dat het clublied van amateurclub Brabantia uit Eindhoven. Hij kent het nummer uit zijn hoofd en zingt mee. “Ik vind dit zo mooi om te zien. Het komt echt uit zijn hart”, zegt Lubse. “Ik ben blij dat wij dit onderwerp met de PSV Foundation omarmd hebben.”
